Omslag afbeelding: Bahho Kara
Wanneer we een Orthodoxe kerk binnenstappen, zien we vaak dat mannen en vrouwen gescheiden van elkaar zitten. Voor veel gelovigen is dit een natuurlijke manier om met volle aandacht de liturgie te beleven. Deze traditie, die al sinds de vroege tijden van het christendom gekoesterd wordt, helpt om de liturgie in rust en eerbied te ervaren, zonder afleiding. Maar waar komt deze traditie vandaan en wat is de betekenis ervan?
Een praktijk met diepe wortels
Hoewel de bijbel niet expliciet voorschrijft dat mannen en vrouwen gescheiden moeten zitten in de kerk, moedigt de apostel Paulus ons wel aan om alles “op gepaste wijze en in goede orde te laten verlopen” (1 Korintiërs 14:40). In de eerste eeuwen zagen de christenen het gescheiden zitten als een manier om deze orde te bewaren en om zich zo volledig op God te richten. Het gescheiden zitten van mannen en vrouwen werd daarmee een universeel christelijk gebruik.
Getuigenissen van de kerkvaders
De kerkvaders zagen de scheiding van mannen en vrouwen tijdens de kerkdiensten ook als een waardering van de natuurlijke orde. Verschillende kerkvaders ondersteunen dan ook de praktijk van het gescheiden zitten van mannen en vrouwen in de kerk:
“Laten de mannen bij de mannen zijn en de vrouwen bij de vrouwen. Ik wil hierbij het voorbeeld geven van Noach’s ark: Noach ging in de ark met zijn zonen en zijn huisvrouw met de vrouwen van zijn zonen (..) Wanneer de Kerk gesloten wordt en we allemaal binnen zijn, laat er dan scheiding zijn, mannen bij mannen en vrouwen bij vrouwen.”
St. Cyrillus van Jeruzalem (386)
“Het zou inderdaad goed zijn als u een muur in u had om u van de vrouwen af te scheiden; maar omdat u niet zo gezind bent, vonden onze vaders het nodig u door deze planken af te schermen; want ik hoor van de ouderen dat er vroeger niet zo veel als deze afscheidingen waren: “Want in Christus Jezus is noch man noch vrouw.” En in de tijd van de apostelen waren mannen en vrouwen ook samen, want de mannen waren mannen en de vrouwen waren vrouwen. Maar nu is het totaal het tegenovergestelde; de vrouwen hebben zichzelf in de manieren van courtisanes gedrongen, maar de mannen zijn in geen betere staat dan dolle paarden.”
St. Johannes Chrysostomus (407)
De kerkvaders zagen de scheiding van mannen en vrouwen niet alleen als een vorm van orde in de kerk, maar ook als een bescherming tegen afleiding en verleidingen. De vermenging van mannen en vrouwen tijdens liturgische diensten beschouwden zij daarom niet als spiritueel gezond.
Eerbied in het huis van God
Het scheiden van mannen en vrouwen in de kerk benadrukt de heiligheid van de liturgie, want in de kerk staan we in de aanwezigheid van God en de engelen. In Gods huis is het van belang dat wij gepaste eerbied aan Hem tonen.
Het is tevens bij uitstek een manier om kuisheid te bewaren en om de aandacht volledig op God te richten. Veel gelovigen ervaren een betere concentratie op de liturgiediensten, waardoor wereldse zaken op die manier even naar de achtergrond verdwijnen. Het helpt hen op die manier om een sterkere relatie met Jezus op te bouwen. De schoonheid van deze traditie, kan het best worden begrepen wanneer men het ook daadwerkelijk ervaart.
Conclusie
De apostel Paulus spoort ons aan om vast te houden aan het goede (Romeinen 12:9). Het gescheiden zitten is een manier om samen — maar toch ook in rust — tot God te naderen. Door deze praktijk in stand te houden, ervaren wij de schoonheid van eerbied, spirituele concentratie en een dieper besef van de heiligheid van de eredienst. De geschiedenis laat ons tevens zien dat deze praktijk goed en heilzaam is geweest voor de kerk en de gelovigen.